یکی از بخش‌های کلیدی تفکر خلاق، حل مسئله است. روش‌های مختلف زیادی وجود دارد که به شما کمک می‌کند به پاسخ مسئله نزدیک شوید. در این جستار یکی از مفیدترین روش‌ها برای اینکه بتوانید به پاسخ مسئله نزدیک شوید را در اختیارتان قرار می‌دهیم. برخی از این روش‌ها از دنیای تجارت آغاز شده است اما در حل مشکلات زندگی شخصی و خانه نیز به یک اندازه کاربرد دارد.
فهرست محتوا
کارکردن خلاقانه برای یافتن راه حل
چه بخشی از تلاش‌های بین‌المللی برای حل یک مشکل حیاتی باشید و چه سر میز آشپزخانه‌تان به دنبال روش انجام دادن کاری بگردید نیاز به روشی دارید تا به راه حل نزدیک شوید.
فرایند کارکردن برای به‌دست‌آوردن راه‌حل خلاقانه شکل‌های فراوانی دارد. بعضی روش‌ها بسیار نظام‌مند و ساختاری هستند و یک سری اعمال گام‌به‌گام را برای رسیدن به نتایجی مناسب دنبال می‌کنند و برخی دیگر روش انعطاف‌پذیرتری دارند. هیچ جواب درست و نادرستی وجود ندارد.
هر روشی، در زمینه‌ی مناسب، فواید مخصوص به خودش را دارد و هرکدام برای یک سری شرایط مناسب‌تر است.
البته که هر دو روش در مواردی با هم مشترکند:
آماده‌سازی
آنچه تفکر خلاق را برای بسیاری از افراد جذاب می‌کند، جریان الکتریکی ناشی از ایده‌ای جدید است اما یک ایده هر چقدر هم خوب باشد، فقط زمانی مفید است که به واقعیت تبدیل شود. روشی که در این جستار در اختیارتان قرار می‌گیرد بر تحلیل و تحقیق و آماده‌سازی افکار متمرکز است.
شما فاصله بزرگی میان ایده و واقعیت خواهید دید، مگر اینکه زمینه کاری‌تان را کاملا شناخته و خود را در آن درگیر کرده باشید.
مواجهه با انتقاد
انتقاد اجتناب‌ناپذیر است، پس خودتان را برای آن آماده کنید. بهترین روش این است که به انتقاد نه به عنوان چیزی منفی بلکه به عنوان فرایندی نگاه کنید که در تبدیل ایده شما به واقعیت کمک می‌کند. قرار دادن ایده‌ها در برابر انتقاد سرد و خشن، ایده‌های باقی‌مانده را قوی‌تر خواهد کرد.
بسیاری از متفکران حرفه‌ای، زندگی‌شان را صرف یافتن روش‌هایی برای تمرکز بر مسائل خود و یافتن راه‌حل می‌کنند. از میان روش‌های موجود، برخی از آن‌ها آسان به نظر می‌رسد اما به یاد داشته باشید که گاهی، ایجاد‌کنندگان این روش‌ها، سال‌ها برای ایجاد راهبردهای کارآمدی که در اینجا بیان می‌شود، وقت گذاشته‌اند.
تمرکز ما در این جُستار بر مدلی است که والت دیزنی (Walt Disney) در مسیر رسیدن به موفقیت برای خود در پیش گرفت. با ما همراه باشید تا راز موفقیت والت دیزنی را بهتر درک کنیم.
استفاده از مدل دیزنی؛ قرار گرفتن در شخصیت
یک نقطه شروع خوب برای نگاه به فرایند حل مسئله، مدلی است که والت دیزنی، یکی از غول‌های خلاق قرن بیستم، ایجاد کرده است. او پیش از ایجاد امپراتوری‌ای که نام خود را بر آن گذاشت، بر تعدادی شکست‌های اولیه و ورشکستگی غلبه کرد.
دیزنی خالقی پرکار بود که در فرهنگ آمریکایی نقشی اساسی ایفا کرد. او از خاستگاهی محقر شروع کرد و امپراتوری‌اش را با تلاش مداوم و قدم به قدم بنا کرد. او برای رسیدن به دیدگاه‌های خود عزمی راسخ داشت و علاوه بر یک تولیدکننده ایده تراز اول، منتقد سرسخت کارهای خود نیز بود.
موفقیت وی نه تنها مرهون ایده‌هایش بود، بلکه به روشی مربوط می‌شد که از طریق انتقاد از خود و جست‌وجوی دائمی برای یافتن روش‌های بهتر انجام دادن کارها، به آن دست یافته بود.
میراث خلاقیت دیزنی نه فقط در جنبه هنری کارش (مانند تولید فیلم، ساخت شهربازی‌ها، برنامه‌های تلویزیونی و شبکه‌هایی که نام او را یدک می‌کشند) بلکه در جنبه تجاری‌تر کار او مانند هتل‌ها، استودیوها و سازمان خود شرکت والت دیزنی نیز زنده مانده است.
بیشتر بخوانید: ۳ راهکار برای اینکه چشمه خلاقیت شما خشک نشود!
روش خاص والت دیزنی در خلق ایده‌های خلاقانه
دیزنی چگونه این همه ایده جدید تولید کرد و به دنیا ارائه داد؟ او روش خاص خود را که اکنون به مدل دیزنی مشهور است، شرح داده است.
ظاهرا والت دیزنی در بررسی یک مسئله از دیدگاه‌های متفاوت توانایی خاصی داشته که خلاصه آن‌ها عبارت است از:
رؤیاپرداز (The Dreamer): این اولین مرحله فرایند است که طی آن در قلمرو وسیع احتمالات قرار دارید. در اینجا همه چیز ممکن است و هیچ محدودیتی وجود ندارد. این همان سناریوی کلاسیک «چی می‌شد اگر…؟» است.
واقع بین (The Realist): این دومین مرحله است که در آن پاها روی زمین قرار دارد. چه چیزی ممکن است؟ جایی که در آن محدودیت‌های اجرایی را به دقت بررسی می‌کنید.
منتقد (The Critic): سومین قسمت، دشوارترین قسمت است زیرا در این بخش به صورت بی‌رحمانه‌ای رؤیاها و راه‌حل‌های اجرایی را تا مرز نابودی آن‌ها آزمایش می‌کنید.
دیزنی و افرادی که با او کار می‌کردند می‌گویند هیچ‌کس نمی‌دانست که هر روز کدام والت دیزنی خود را نشان خواهد داد. او آنقدر در نقش انتخابی خود باقی می‌ماند تا به نتیجه مورد نظرش دست می‌یافت.
هنگام استفاده از این روش متوجه می‌شوید که مانند بسیاری از شرکت‌کنندگان، غرق شدن در نقش مورد نظر به شما کمک می‌کند. رؤیاپردازی شما نماینده آزادی تصورات است. احتیاط را کنار می‌گذارد و به خیالات اجازه پرواز می‌دهد.
واقع‌بین، سرسخت و متمرکز است. منتقد، سرسخت و بی‌رحم است، با کسی شوخی ندارد و در جستجوی مشکلات مخفی، مو را از ماست می‌کشد. ظاهرا خود دیزنی آنقدر این نقش‌ها را اجرا می‌کرد که کسی فکر نمی‌کرد او در حال بازی‌کردن نقش است.
چگونه با مدل دیزنی، تفکر خلاق خود را تقویت کنیم؟
برای استفاده از مدل دیزنی، به ترتیب از هر مرحله عبور کرده و از رؤیاپرداز آغاز کنید. در یک گروه، همه افراد آنقدر در یک مرحله می‌مانند تا همگی موافقت کنند که زمان آن به پایان رسیده است. پس از یک دور کامل، می‌توانید تمامی فرایند یا بخش‌های کلیدی آن را مجددا تا هر مقدار که لازم است، تکرار کنید.
اگر به تنهایی کار می‌کنید شاید متوجه شوید یکی از مراحل از بقیه دشوارتر است. برای مثال، رؤیاپردازان طبیعی به سختی می‌توانند منتقد خود باشند، در حالی که منتقدان طبیعی، به سختی می‌توانند رؤیاپردازی کنند.
نگران نباشید، این اتفاق طبیعی است. فقط پشتکار داشته باشید آنگاه متوجه می‌شوید که پس از تمرین مداوم، کار راحت‌تر پیش می‌رود.
اگر در حال اکتشاف تصوراتتان هستید، رؤیاپرداز نقطه شروع خوبی است. این روش در واقع راهی است که دیزنی و جانشین‌های او برای شروع فرایند خلاقیت پیشنهاد می‌کنند. اگر به منطق این توالی توجه کنید می‌بینید که شروع کردن با منتقد یا واقع‌بین سخت‌تر و گاهی ناممکن است مگر اینکه در جایی کار کنید که هدف، کاهش تفکر خلاق باشد.
بیشتر بخوانید: معجزه تفکر خلاق در موفقیت ۵ کسب‌وکار برتر جهان
فضای مناسب برای استفاده از مدل دیزنی
اگر می‌خواهید از مدل دیزنی استفاده کنید، فضای کارتان را به شکلی مناسب آماده کنید. شما به چهار بخش مجزا نیاز دارید: یکی برای سه مرحله و یک فضای خنثی برای استراحت، تجدید قوا و تبادل اطلاعات. وقتی از حالت‌های مختلف استفاده می‌کنید به صورت چرخشی از هر مرحله بهره بگیرید.
دیزنی بسیاری از نوآوری‌های کوچک مانند استوری‌برد را در محیط کاری خود به وجود آورد. استوری بردها که اکنون در محیط‌های کار خلاق مانند دفاتر مشاوران طراحی، استودیوهای فیلمسازی و شرکت‌های تبلیغاتی کاربرد دارند، ابزاری مهم هستند که دیزنی آن‌ها را در پاسخ به پیچیدگی روزافزون انیمیشن‌های خود ابداع کرد.
به منظور ایجاد امکان ردیابی تغییرات در داستان و طرح کار، او از گروه‌های انیمیشن خود می‌خواست سلول‌های مجزا (فریم‌های جداگانه انیمیشن) را به دیوار بچسبانند تا بتوان همه نقاشی‌ها را همزمان مشاهده کرد. مانند بسیاری از ایده‌های خوب، پس از انجام کار، این روش هم بسیار واضح به نظر می‌رسد.
مدل دیزنی در آزمایش زمان موفق شد و امروزه به صورت گسترده از آن استفاده می‌شود. یکی از مهمترین طرفداران این روش، رابرت دیلتز است که در مورد نبوغ نوشته‌های فراوانی دارد.
ممکن است استفاده از این مدل شما را به یک نابغه تبدیل نکند اما روشی انرژی‌زا و ساده برای حل بزرگ‌ترین مشکلات است.
درباره نویسنده کتاب تفکر خلاق
دیوید کاکس ابتدا دانشجوی هنرهای زیبا بود، اما در رشته‌ی روان‌شناسی فارغ‌التحصیل شد. او قبل از ورود به دنیای کسب‌وکار و مشاوره‌دادن به افراد و شرکت‌های تبلیغاتی، در آکسفورد روان‌شناس بالینی بود. دیوید با پرورش علاقه‌ی خود در زمینه‌ی خلاقیت و نوآوری، به‌سرعت به یکی از کارشناسان برجسته‌ی جهانی در این عرصه تبدیل شد. وی علاوه بر فعالیت در زمینه‌ی علایق اصلی خود، یعنی هنرهای زیبا و روان‌شناسی بالینی، عضو مؤسسه‌ی خبرگان بازاریابی و متخصص NLP (برنامه‌ریزی عصبی‌کلامی) نیز هست و در جایگاه استاد و سخنران در بسیاری از همایش‌های بین‌المللی شرکت می‌کند.
* این جستار برگرفته از فصل 8 کتاب «تفکر خلاق» اثر دیوید کاکس است که با ترجمه فیروزه زارع فراشبندی و خسرو زارع فراشبندی از سوی انتشارات آوند دانش به چاپ رسیده است.
تفکر خلاق در راچونه
اگر به مبحث تفکر خلاق علاقه‌مندید از شما دعوت می‌کنیم ویدیوی زیر را مشاهده کنید. این ویدیو بخش‌های کوتاهی از ویدیوی آموزشی دوره مجازی تفکر خلاق گروه پژوهشی راچونه است که ۱۴۰ دقیقه آموزش مفاهیم توسط استاد و ویدیوی توضیح مبانی و تکنیک‌ها را شامل می‌شود.
دکتر محمد ابویی اردکان دارای مدرک دکترای مدیریت سیستم‌ها از دانشگاه تهران، در دوره تفکر خلاق به عنوان استاد، مباحث مربوط به تفکر خلاق را برای شما تشریح می‌کند.
|
