فکر می‌کنید خلاق نیستید؟ این مقاله را بخوانید!
نیکولاس تامسون (Nicholas Thompson)، سردبیر سابق مجله وایرد (Wired)، مجله‌ای که به موضوع فناوری‌های جدید و در حال رشد و تأثیر آن‌ها بر فرهنگ، اقتصاد و سیاست اختصاص دارد، در کنفرانسی اعلام کرد که یک پنجم تمام موقعیت‌های شغلی که در حال حاضر وجود دارد تا سال 2030 با هوش مصنوعی جایگزین خواهند شد.
حالا سوال اینجاست؟ چه شغل‌هایی دستخوش این تغییر نمی‌شوند؟ پاسخ اینگونه است: آن‌هایی که بر ویژگی‌های خاص انسانی تمرکز دارند به سختی قابل جایگزینی با هوش مصنوعی هستند.
کدام ویژگی‌ها غیرقابل جایگزینی‌اند؟ خلاقیت، بینش، کنجکاوی و تخیل.
فهرست محتوا
اهمیت خلاقیت در کار و زندگی
در بین تمام ویژگی‌هایی که از آن‌ها نام بردیم، خلاقیت بسیار حیاتی است. در سالهای شیوع ویروس کرونا، همه ما به خوبی درک کردیم که آینده تا چه حد می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی و غیرمنتظره باشد. خلاقیت همان عنصری است که به ما کمک می‌کند در برابر تمامی تغییرات، منعطف باشیم و بهترین مسیر را در پیش روی خود بسازیم.
وقتی که جهان اطراف ما به سرعت در حال تغییر است، افرادی که خود را به تفکر خلاق مجهز کرده‌اند می‌توانند ارزش بیشتری خلق کنند، حتی وقتی که شرایط تغییر می‌کند و منابع محدود می‌شوند.
اتفاقا می‌توان گفت آن دسته از افرادی که منابع محدودتری در اختیار دارند، بیش از سایرین احتمال دارد خلاقیت به خرج دهند.
خبر خوب آنکه خلاقیت یک ویژگی ارثی نیست. همه انسان‌ها خلاق به دنیا می‌آیند. خلاقیت مانند ماهیچه‌ای است که هر چه بزرگتر می‌شویم می‌توانیم آن را قوی‌تر کنیم و ابزاری است که می‌توانیم سالهای سال برای گذشتن از موانع روبه‌رویمان در زندگی، کار و خلق نوآوری از آن بهره ببریم.
سعی کنید در روزهای سخت زندگی و زمان مواجهه چالش‌های بزرگ، خود را به ابزار خلاقیت مجهز کنید تا بتوانید شرایط سخت را تاب بیاورید. به ویژه اینکه نسل جدید مدیران در سازمان‌ها، تفکر خلاق را یکی از قابلیت‌های حیاتی برای رشد، موفقیت و حل مسئله می‌دانند، پس برای موفقیت حتما به آن نیاز خواهید داشت.
سه راهکار برای اینکه چشمه خلاقیت شما خشک نشود!
خلاقیت به زبان ساده، یافتن راه‌های نوآورانه و کاربردی برای روبه‌رو شدن با چالش‌هاست. مهم نیست به تنهایی کار یا مطالعه می‌کنید و حس می‌کنید هیچ منبع الهامی برای انجام بهتر کارهایتان ندارید یا اینکه در حال همکاری در یک گروه هستید و این احساس به شما دست داده که چشمه جوشان خلاقیت شما در حال خشک شدن است، در اینجا سه راهکار را معرفی می‌کنیم که کمک می‌کند تا قفل نبوغ و تفکر خلاق خود را بگشایید. با ما همراه باشید.
به سراغ انرژی‌زاها بروید!
وقتی بهترین ایده‌ها به ذهنتان می‌رسد معمولا در حال انجام چه کاری هستید؟ دوش گرفتن؟ دویدن؟ تعامل با دیگران؟ شاید پاسخ کمتر کسی در پاسخ به این سوال بگوید که در زمان کار کردن ایده‌ای خلاقانه به ذهنش خطور کرده است.
ما عموما در هنگام کار تحت فشار هستیم و مدام به خودمان می‌گوییم که «وقت ندارم فکر کنم»! اما باور کنید زمان استراحت شما همان لحظاتی هستند که ایده‌های بزرگ و خلاقانه در ذهنتان رژه می‌روند.
بریجید شولت (Brigid Schulte)، نویسنده کتاب «غرق شدن: کار، عشق و بازی در زمانی که هیچ‌کس وقت ندارد!» (Overwhelmed: Work, Love and Play When No One Has the Time) این مفهوم را این چنین شرح و بسط داده است: «پژوهشگران علوم اعصاب به خوبی دریافته‌اند زمانی که در اوقات فراغت و کاملا بیکار هستیم، مغز ما در فعال‌ترین حالت ممکنش است. شبکه حالت پیش‌فرض (DMN) بخش‌هایی از ذهن را که معمولا با هم ارتباط برقرار نمی‌کنند به هم متصل می‌سازد. به همین دلیل است که یک فکر سرگردان، یک تصویر یا یک خاطره قدیمی، می‌تواند به روشی بدیع برای تولید ایده‌های ناب تبدیل شود.»
چطور می‌توان ذهن را به این مرحله از آرامش رساند؟ شما به یک انرژی‌زا نیاز دارید: یک تمرین سریع که شما و اطرافیانتان را به خنده و آرامش دعوت کند. منظور از اطرافیان هر کسی می‌تواند باشد، همکلاسی‌ها، همکاران یا دوستانتان.
این تمرین سرگرم‌کننده مغز شما را از کارهای اجرایی تکراری و خسته‌کننده، مانند جلسه‌ها و گزارش‌های هفتگی رها می‌کند. در نتیجه می‌توانید به دانش و تجربه‌های نامرتبطی در ذهن خود دست یابید که منجر به خلق ایده‌های جدید و پرورش خلاقیت می‌شوند.
انرژی‌زاها مدل‌های گوناگونی دارند: می‌توانند در قالب مهارت قصه‌گویی ظاهر شوند. برای مثال شرکت‌کنندگان تصور کنند متخصص طراحی و ساخت در یک حوزه منحصر به فرد و خاص هستند و قرار است چتر نجاتی برای فیل‌ها طراحی کنند. حالا باید در اتاق مصاحبه بنشینند و به سوالاتی درباره تخصصشان پاسخ دهند.
شک نکنید که گوش کردن به صحبت‌های یک متخصص طراحی چتر نجات فیل‌ها یا مثال‌هایی از این دست باعث خنده می‌شود اما آنطور که بریجید شولت می‌گوید گذراندن لحظات خوش و خندیدن آرامش و فعال‌شدن عملکرد مغز شما را در پی خواهد داشت.
قاعدتا نمی‌توان همیشه و در هر زمان این بستر را فراهم آورد اما فراموش نکنید که انرژی‌زاها راهی عالی برای تقویت خلاقیت در جلسات گروهی، کلاس‌های درس و حتی زندگی روزمره هستند. آن‌ها به شما این امکان را می‌دهند که بخش‌های غیرفعال ذهنتان را در راستای تقویت تفکر خلاق، دوباره به کار بگیرید.
بپرسید «دیگه کجا؟»
خلاقیت زمانی تقویت می‌شود که نگاه شما جایی فراتر از مرزهای معمول باشد. این نگاه می‌تواند در هر بخشی حتی در مورد کارهای روزانه هم تحول ایجاد کند و به منبعی برای الهام گرفتن تبدیل شود.
ساده‌ترین راه برای تقویت قدرت خلاقیت و نبوغ این است که از خود چند سوال بپرسید:
دیگر در چه جایی کسی قبلاً چالشی که من با آن روبه‌رو هستم را حل کرده است؟
دیگر در چه جایی اشتیاق و علاقه‌ای را می‌بینیم که می‌خواهیم مشتریان یا مخاطبانمان هم آن را داشته باشند؟
دیگر در کجای طبیعت یا جامعه تعاملی که می‌خواهم برقرار شود، رخ می‌دهد؟
برای اینکه بهتر این موضوع را درک کنید کافیست به موفقیتی که شرکت اسپیدو (Speedo) در طراحی مجدد لباس شنا در المپیک 2000 کسب کرد نگاه کنید.
طراحان و مدیران این شرکت با پرسیدن اینکه دیگر در کجا، اشیا با سرعت زیاد در آب حرکت می‌کنند توانست به راه حل جذابی دست یابد. آن‌ها در پاسخ به این سوال در نهایت از پوست کوسه الهام گرفتند و نوع جدیدی از پارچه برای لباس‌های خود تولید کردند؛ پارچه‌ای که سبب بهبود چشمگیر توانایی و سرعت شناگران می‌شد.
تأثیر این لباس در حدی بود که بیش از 80 درصد شناگران مدال‌آور المپیک در سال لباس اسپیدو را بر تن داشتند.
تیم اسپیدو با طرح یک سوال ساده، توانست به منبع الهام و خلاقیت در طبیعت دست یابد و آنقدر موفق بود که بعد از آن دوره، استفاده از لباس‌های این شرکت در مسابقات بین‌المللی ممنوع شد زیرا مسئولان بر این باور بودند که بین کسانی که از این لباس استفاده می‌کنند و آن‌ها که لباس‌های دیگر بر تن می‌کنند عدالت برقرار نمی‌شود. اما فقط تصور کنید که این خلاقیت شرکت اسپیدو، چقدر در برندسازی و مطرح شدن این شرکت تاثیر مثبت داشته؟!
جور دیگری به دنیا نگاه کنید!
هنگامی که دیزنی‌لند (Disneyland) در سال 1955 افتتاح شد، این شرکت یک بازنگری کلی در تمام جنبه‌های تجارت داشت: «مشتریان» به «مهمان» تبدیل شدند، «کارمندان» به «گروه بازیگران»، «یونیفرم» به «لباس» و … تبدیل شدند.
چارچوب‌بندی مجدد (Reframing) و همین تغییرات به ظاهر ساده، دنیای کاملاً متفاوتی را ایجاد می‌کند؛ دنیایی که در آن از کارمندان می‌خواهند کار نکنند، بلکه سرگرم شوند، و از مشتریان می‌خواهند محصولی را خریداری نکنند، بلکه در یک تجربه شرکت کنند. دیزنی با این تغییرات، صنعت سرگرمی و مهمان‌نوازی را مجددا تعریف کرد.
با بیان مجدد یا تغییر نام چالش‌های پیش رو، به خود اجازه دهید متفاوت فکر کنید. چارچوب‌بندی مجدد یک فرآیند خلاقانه است و اغلب در بخش درمانی برای یافتن معنای متفاوت رویدادها و تغییر جهت دادن به فرآیندهای فکری به سمت بهتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چارچوب مجدد ابزار قدرتمندی است که می‌تواند در تفکر خلاق، زمینه‌ساز ایجاد جرقه یک ایده خلاقانه شود. چارچوب‌بندی مجدد می‌تواند دروازه‌ای به سمت یک دنیای کاملاً جدید از تخیل را به روی شما بگشاید.
با تقویت تفکر خلاق نه تنها برای حل مسئله در زندگی امروز موفق می‌شوید بلکه می‌توانید خود را به منبعی ارزشمند برای آینده تبدیل کنید.
ترجمه از المیرا صابرنعیمی
- این جُستار برگرفته از مقاله‌ای است با نام So, You Think You’re Not Creative نوشته Duncan Wardle که سال 2021 در سایت هاروارد بیزنس ریویو (hbr) منتشر شده است.
اگر به مطالب حوزه خلاقیت علاقه‌مندید جُستارهای زیر می‌تواند برای شما جذاب باشد:
