تمایل ذاتی انسان‌ها به بازی و حل مسئله از قدیم وجود داشته است و به همین دلیل است که به مرور زمان، مفهومی به نام گیمیفیکیشن در حوزه‌های مختلف مطرح شد؛ رویکردی که به کمک آن پیچیده‌ترین و خسته‌کننده‌ترین فعالیت‌ها را می‌توان جذاب کرد، به طوری که افراد حتی حاضر نباشند برای دقایقی آن را از دست بدهند.
پیشنهاد می‌کنیم در این مطلب همراه ما باشید چون ما معتقدیم مهم نیست چقدر اهل بازی کردن هستید؛ آموزش همراه با بازی همان چیزی است که هر فرد علاقه‌مند به یادگیری را به خود جذب می‌کند.
با این مقدمه کوتاه، وقت آن رسیده که عمیق‌تر وارد دنیای گیمیفیکیشن شوید و اطلاعات جالبی درباره این مفهوم کسب کنید، شاید شما هم بتوانید با گیمیفیکیشن، تجربه‌های جذاب جدیدی کسب کنید.
فهرست محتوا
گیمیفیکیشن چیست؟
گیمیفیکیشن یعنی وارد کردن تفکرات، مکانیزم‌ها، روش‌ها و فنون بازی به فعالیت‌هایی که اصولاً بازی نیستند. برای مثال، وقتی برای تغییر رفتار یا آموزش از مکانیزم‌های بازی استفاده می‌کنیم، در واقع از گیمیفیکیشن استفاده کرده‌ایم.
این تکنیک بر استفاده از عناصر بازی در بسترهای غیر بازی، به منظور رسیدن به اهداف غیر سرگرمی تکیه می‌کند.
در بازاریابی دیجیتال نیز از گیمیفیکیشن برای برانگیختن احساسات مشتریان، ایجاد حس کنجکاوی و رقابت برای اهدافی مانند افزایش فروش، برندینگ و بهبود عملکرد افراد در یک سازمان استفاده می‌شود. این روش می‌تواند تعامل بیشتری با کاربران ایجاد کند و بهبود عملکرد و تعهد آنها را تشویق کند.
در دنیای امروز، گیمیفیکیشن به عنوان ابزاری قدرتمند در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش، بازاریابی، منابع انسانی و حتی سلامت به کار گرفته می‌شود. با استفاده از سیستم‌های امتیازدهی، رقابت‌ها، و پاداش‌ها، می‌توانیم انگیزه و مشارکت افراد را افزایش دهیم و آنها را به سمت اهداف مشخصی هدایت کنیم.
در نهایت، گیمیفیکیشن با ایجاد تجربه‌های مثبت و انگیزشی، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی و کار افراد کمک کند و آنها را به سمت دستیابی به اهداف شخصی و حرفه‌ای‌شان هدایت کند.
چرا باید از گیمیفیکیشن استفاده کنیم؟
انسان‌ها از قدیم، به بازی علاقه داشته‌اند و گیمیفیکیشن یا بازیوارسازی، به معنای استفاده از عناصر و مکانیزم‌های بازی در فعالیت‌ها و محیط‌هایی است که به‌طور معمول برای بازی طراحی نشده‌اند. این مفهوم جذاب، روش‌های آموزش و کسبوکار را در سراسر جهان دچار تغییر و تحول‌های اساسی کرده است.
اهمیت گیمیفیکیشن در این است که از تمایل ذاتی انسان‌ها به بازی و حل مسئله بهره می‌برد. این روش نه تنها باعث افزایش تعامل و مشارکت می‌شود، بلکه می‌تواند به بهبود عملکرد و یادگیری نیز کمک کند. به عنوان مثال، در محیط‌های آموزشی، استفاده از گیمیفیکیشن می‌تواند یادگیری را به تجربه‌ای جذاب و تعاملی تبدیل کند و در نتیجه، دانش‌آموزان، دانشجویان و تمامی فراگیران را به یادگیری بیشتر ترغیب کند.
تاریخچه گیمیفیکیشن
گیمیفیکیشن یا بازیوارسازی پدیده‌ای نوظهور نیست، گرچه فعل gamify به معنی بازی‌وار کردن نخستبن بار سال 2003 و کلمه gamification (گیمیفیکیشن) به معنی بازیوارسازی نخستین بار در سال 2006 در فرهنگ لغت آکسفورد به ثبت رسید.
همانطور که گفتیم این مفهوم به خودی خود جدید نیست، و از زمان‌های بسیار دور انسان‌ها تلاش کرده‌اند فعالیت‌ها و امور روزانه و حتی سخت خود را جذاب و مفرح کنند.
جالب اینجاست که در 2011، فرهنگ لغت آکسفورد «گیمیفیکیشن» را به فهرست کوتاه خود برای کلمه سال اضافه کرد و این تعریف را برایش ارائه داد: «به کارگیری مفاهیم و تکنیک‌های بازی در سایر زمینه‌های فعالیت» تعریف کرد. بنابراین، گیمیفیکیشن یک عضو نسبتاً جدید در فرهنگ لغت واژگان انگلیسی است.😊
کتاب «بازیِ کار» اثر چارلز کنراد (1984) را می‌توان یکی از نخستین منابعی دانست که به مفهوم بازیوارسازی پرداخته است. کنراد در این کتاب یک سوال مهم را مورد بررسی قرار می‌دهد: چرا افراد حاضرند برای فعالیت‌های مربوط به بازی، ورزش یا سرگرمی محبوب‌شان هزینه بیشتری بپردازند تا کاری که برایش حقوق می‌گیرند؟
اولین کاربردهای گیمیفیکیشن در جهان
بعد از مروری بر تاریخچه گیمیفیکیشن، با ما همراه باشید تا چند کاربرد نسبتا قدیمی گیمیفیکیشن را با هم مرور کنیم تا بدانید بسیاری از برنامه‌های آموزش و بازاریابی که امروزه به شدت طرفدار دارند از زمان‌های قدیم از ارکان کسبوکارها بوده‌اند:
- اوایل قرن بیستم برنامه‌های پاداش‌دهی در فروشگاه‌های خرده فروشی برای افزایش وفاداری مشتریان مورد اجرا قرار گرفتند؛ برنامه‌هایی که با گنجاندن عناصر بازی در بخش‌های مختلف از جمله تراکنش‌های روزمره، زمینه را برای گیمیفیکیشن فراهم کردند.
- گیمیفیکیشن حتی در زمینه صنعتی هم کاربردهایی داشت. در گذشته مدیران صنعتی کارگران کارخانه را تشویق کردند تا خود را در رقابت دوستانه با یکدیگر ببینند. هدف از این رویکرد افزایش میزان بهره‌وری و مشارکت بود.
- یکی از اولین نمونه‌های گیمیفیکیشن، برنامه S&H Green Stamps بود که در سال 1896 اجرا می‌شد. مشتریان تمبرهایی را از خریدهایشان جمع‌آوری می‌کردند و در خریدهای بعدی با استفاده از آن تمبرها، تخفیف می‌گرفتند؛ فعالیتی که هنوز هم در حوزه فروش کاربرد دارد و حس موفقیت را به مشتری می‌دهد و او را ترغیب می‌کند خریدهای بیشتری انجام دهد.
- جنبش پیشاهنگی پسر (Boy Scouting Movement) هم که در سال 1904 اجرا شد، اهمیت گیمیفیکیشن را به خوبی نشان می‌دهد. در این جنبش با تاکید بر نشان‌ها، رتبه‌ها و دستاوردهای شرکت‌کنندگان، یک محیط یادگیری بازیوارسازی شده را پرورش می‌دادند. این رویکرد، قدرت عناصر بازی را در ایجاد انگیزه و درگیرکردن شرکت‌کنندگان به خوبی نشان می‌داد.
در چند دهه گذشته، فرایند استفاده از گیمیفیکیشن به طور قابل توجهی تکامل یافته است. ما شاهد گسترش پلتفرم‌های گیمیفیکیشن، رویکردهای داده‌محور و استفاده از آن در محیط‌های آموزشی و حرفه‌ای بوده‌ایم. برای مثال، استفاده از عناصر بازی مانند امتیاز، نشان‌ها و تابلوهای امتیازات یادگیری را فراگیرتر و لذت‌بخش‌تر کرده است.
به طور خلاصه، گیمیفیکیشن راهی طولانی را طی کرده است، از برنامه‌های وفاداری اولیه تا تأثیر فعلی آن بر آموزش و فراتر از آن!
بیشتر بدانید: مسیر جهانی گیمیفیکیشن! چطور کسبوکار جذاب‌تری داشته باشیم؟
گیمیفیکیشن در کسبوکار
گیمیفیکیشن را نمی‌توان محدود به یک حوزه خاص کرد. امروزه گیمیفیکیشن در طیف وسیعی از حوزه‌ها از جمله کسبوکار، آموزش، بازاریابی، فروش، سلامت، منابع انسانی و حتی امور خیریه نیز کاربرد دارد.
یکی از پرکاربردترین زمینه‌های کاربرد گیمیفیکیشن در کسبوکار است. گیمیفیکیشن در کسبوکار چندین هدف را دنبال می‌کند:
- انگیزه‌بخشی به کارکنان: شرکت‌ها از گیمیفیکیشن برای ایجاد انگیزه در کارکنان استفاده می‌کنند. با وارد کردن عناصر بازی به وظایفی مانند آموزش، نصب و مدیریت عملکرد، می‌توان کارمندان را بیشتر درگیر کرد و از آنها، افرادی مفید‌تر و سازنده برای سازمان ساخت.
- تعامل مشتری: کسبوکارها از گیمیفیکیشن برای افزایش تعامل با مشتری استفاده می‌کنند. برای مثال، برنامه‌های وفاداری، پاداش‌ها و چالش‌ها، مشتریان را تشویق می‌کنند تا با محصولات یا خدمات، تعامل بیشتری داشته باشند.
- یادگیری و توسعه: گیمیفیکیشن به خلاقیت در بخش یادگیری و توسعه را افزایش می‌دهد. سازمان‌ها با تبدیل محتوای آموزشی به بازی‌های تعاملی، آموزش را لذت‌بخش‌تر و موثرتر می‌کنند.
- جمع‌آوری داده‌ها و تصمیم‌گیری: گیمیفیکیشن رفتارهای خاصی مانند ورود داده‌ها یا فعالیت‌های فروش را تشویق می‌کند. تقویت این فرایند به کسبوکارها کمک می‌کند اطلاعات ارزشمندی را جمع‌آوری کنند و تصمیم‌های آگاهانه بگیرند.
به طور خلاصه، گیمیفیکیشن، میل ذاتی انسان‌ها برای رقابت و کسب موفقیت را نشانه رفته است و کمک می‌کند کارهای روزمره هر کسبوکار، جذاب‌تر و پویاتر انجام بپذیرند.🚀
بیشتر بخوانید: گیمیفیکیشن چطور به ارتقای کارایی کمک می‌کند؟
کدام کسبوکارها از گیمیفیکیشن استفاده کرده‌اند؟
مواردی که گیمیفیکیشن سبب موفقیت برندهای مختلف و افزایش تعامل کاربر، ایجاد انگیزه برای تغییر رفتار و خلق تجربیات به یاد ماندنی شده است، کم نیستند. در اینجا چند نمونه تاثیرگذارتر را با هم بررسی می‌کنیم.
- Duolingo (دولینگو): این برنامه آموزش الکترونیکی زبان از گیمیفیکیشن برای افزایش تعامل کاربر استفاده می‌کند. کاربران با پیشروی در این اپلیکیشن، نشان‌های موفقیت کسب می‌کنند، در سطوح مختلف پیشرفت می‌کنند و یادگیری زبان برای آنها لذت‌بخش‌تر و مؤثرتر می‌شود.
- Fitbit (فیت‌بیت): ردیاب های تناسب اندام فیت بیت، برخی از عناصر بازی مانند چالش‌ها، نشان‌ها و تابلوهای امتیازات را در خود جای داده‌اند. این ویژگی‌ها کاربران را تشویق می‌کند تا فعال بمانند و اهداف سلامتی خود را دنبال کنند.
- Nike Run Club (باشگاه دویدن نایکی): برنامه دویدن نایک شامل ویژگی‌های بازیوارسازی شده مانند مسابقات مجازی، مربی‌های شخصی و پاداش برای دستیابی به موفقیت‌هایی است که در این برنامه در نظر گرفته شده است.
- Starbucks (استارباکس): برنامه Starbucks Rewards امتیازهایی را برای خریدهای مکرر، تشویق به وفاداری و بازدیدهای مکرر از کافی شاپ‌های آنها ارائه می‌دهد؛ فرایندی مشابه آن‌چه در اوایل قرن بیستم هم در فروشگاه‌های خرده فروشی انجام می‌شد.
- Headspace: این برنامه مدیتیشن، از گیمیفیکیشن برای تشویق تمرین ذهن‌آگاهی روزانه استفاده می‌کند. کاربران همزمان با اجرای تمرین‌های مختلف، تشویق می‌شوند و جوایزی را به تناسب پیشرفتشان دریافت می‌کنند.
- Uber: برنامه وفاداری Uber Rewards، مشوق‌های بازی‌وارسازی‌شده مانند پشتیبانی اولویت‌دار، تخفیف‌ها و امتیازات انحصاری را برای مشتریان وفادار خود فراهم می‌کند.
- LinkedIn: لینکدین از گیمیفیکیشن برای ایجاد انگیزه در کاربران برای تکمیل پروفایل خود، ارتباط با دیگران و تعامل با محتوای حرفه‌ای استفاده می‌کند.
این مثال‌ها نشان می‌دهند که چگونه گیمیفیکیشن می‌تواند جنبه‌های مختلف کسبوکار، آموزش و بازاریابی را به تجربیات جذاب تبدیل کند. اگر به موضوع گیمیفیکیشن در کسبوکار علاقه دارید مطلب «گیمیفیکیشن در سفر مشتری» را از دست ندهید.
مهمترین ویژگی‌هایی که بازیها را جذاب می‌کنند
بازیها افراد را برای مدت طولانی سرگرم می‌کنند، به طوری‌که کاربران، تا زمانی که مشغول بازی هستند، به چیزی جز بازی و رقابت فکر نمی‌کنند.
بازیها روابط معنادار بین افراد ایجاد می‌کنند و سبب می‌شوند مهارت‌های نرم مثل کار تیمی و خلاقیت در افراد تقویت شود.
اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که فکر می‌کنید بازی کردن مساوی است با اتلاف زمان، هزینه و انرژی، کافیست یک بار درگیر یک بازی آموزشی شوید. فرض کنید یک بازی وجود دارد که با اجرای آن در سازمان، می‌توانید کار تیمی را تقویت کنید.
در صورت اجرای درست این بازی و تداوم داشتن آن، شما یک مهارت مهم را در کارمندان خود تقویت می‌کنید، بی‌آنکه آنها را در یک دوره آموزشی تئوری، نشانده باشید؛ از آن کارگاه‌هایی که یک استاد صرفا، مبانی و مفاهیم تئوریک را بیان می‌کند و برای حاضران در کلاس خسته‌کننده است.
گیمیفیکیشن در راچونه
گروه راچونه با بهره‌گیری از اساتید مجرب حوزه مدیریت و طراحان بازی حرفه‌ای، دوره‌های آموزشی همراه با بازی مختلفی را برای مخاطبان سازمانی و فردی آماده کرده است. سازمان‌های بزرگ کشور نیز به اهمیت گیمیفیکیشن در آموزش و کسبوکار پی برده‌اند و هر ساله، مدیران بیشتری از بزرگترین سازمان‌های ایران، در دوره‌های گیمیفای‌شده راچونه شرکت می‌کنند.
به عنوان مثال می‌توانیم به 4 هزار نفر ساعت دوره آموزشی بازیوارسازی شده اشاره کنیم که توسط گروه راچونه در سال 1401 برای مدیران شرکت «مپنا» برگزار شد.
گیمیفیکیشن همان حلقه مفقوده آموزش در سازمان‌های ایرانی است که سبب ارتقای کیفیت برگزاری دوره‌های آموزش و بهسازی کارکنان مطابق با شیوه‌های جدید سازمان‌های موفق در دنیا می‌شود.
اسپرینت حل مسئله و تصمیم‌گیری، اسپرینت تفکر طراحی، کارگاه تیم‌سازی، کارگاه نگاشت شناختی (زالتمن) و کارگاه شش کلاه تفکر از جمله دوره‌های آموزشی گیمیفای‌شده‌ای هستند که در گروه راچونه طراحی شده و در سازمان‌های زیادی به اجرا رسیده است.
اگر تمایل دارید با بهره‌گیری از این روش جذاب، کاربردی‌ترین رویکردها و تکنیک‌های حوزه مدیریت را به مدیران سازمان خود بیاموزید، با ما در تماس باشید. ما به صورت رایگان و به طور کامل، تا رسیدن به دوره آموزشی مطلوب و مناسب سازمان شما، در کنارتان خواهیم بود.
بیشتر بخوانید: بهترین بازی‌های مدیریتی برای اجرا در سازمان
نویسنده: المیرا صابرنعیمی
