عنوان کتاب (فارسی): جنگل استراتژی (کارآفرینی در قالب یک مکتب)
عنوان کتاب (انگلیسی): Strategy safari: A guided tour through the wilds of strategic management
نام نویسنده: هنری مینتزبرگ، بروس آلستراند، ژوزف لمیل
نام مترجم: محمود احمدپور داریانی
ناشر : انتشارات جاجرمی
سال و دوره چاپ : 1388 (چاپ دوم)
معرفی کتاب جنگل استراتژی؛ کارآفرینی در قالب یک مکتب
تمرکز اصلی این کتاب بر معرفی مکاتب متفاوت استراتژی است؛ به این منظور نویسندگان استراتژی را در قالب جنگلی از حیوانات گوناگون در نظر گرفته‌اند و هر یک از این حیوانات سمبل یک مکتب فکری در ارتباط با فرآیند شکل‌گیری استراتژی هستند.
مکاتب ده‌گانه معرفی‌شده در این کتاب به سه دسته تقسیم می‌شوند: مکاتب تجویزی، مکاتب توصیفی و مکاتب ترکیبی. این مکاتب عبارت‌اند از:
مکتب طراحی، مکتب برنامه‌ریزی، مکتب موقعیت‌یابی، مکتب کارآفرینی، مکتب شناختی، مکتب یادگیری، مکتب قدرت، مکتب فرهنگی، مکتب محیطی و مکتب ترکیب‌بندی.
مکاتب تجویزی بر چگونگی تشکیل استراتژی‌ها تمرکز دارند، تمرکز مکاتب توصیفی بر چگونگی شکل‌گیری استراتژی‌ها و نحوه عمل آن‌ها است و مکاتب ترکیبی که مفهوم «تغییر در سازمان» را در بردارند، ترکیبی از مکاتب دیگر هستند.
فصول دوازده‌گانه کتاب جنگل استراتژی
این کتاب در دوازده فصل نگارش شده است. در فصل اول تمثیل فیل مولوی برای شناسایی مفهوم استراتژی مطرح می‌شود.
آنچه از کاربرد این تمثیل حاصل می‌شود درک پیچیدگی و مبهم بودن فرایند تشکیل و تدوین استراتژی است همان‌طور که در این تمثیل هیچ‌یک نمی‌توانیم پیکر فیل را به‌طور کامل ببینیم و هریک بخشی از آن را لمس کردیم؛ در شناخت و درک استراتژی و چگونگی شکل‌گیری آن نیز نابینا هستیم و باید تک‌تک اجزا آن را شناخته و نهایتاً آن را به‌صورت کل ببینیم.
در فصول بعدی کتاب به معرفی اجزای پیکره فیل استراتژی پرداخته و مکاتب زیر را معرفی می‌کند:
- مکتب طراحی؛ تدوین استراتژی به‌عنوان یک فرایند مفهوم‌سازی
تدوين استراتژی به‌عنوان يك فرايند مفهوم‌سازی، بين توانایی‌های داخلی و امكانات خارجی تناسب و تطابق ايجاد می‌کند.
- مکتب برنامه‌ریزی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند رسمی
برخلاف طراحی به جای فكر كردن به ارزش‌ها توجه خود را به اهداف كمی سازمان معطوف داشت. در واقع ابتدا اهداف تعيين و سپس شرايط درونی و بيرونی سازمان ارزيابی می‌شود.
- مکتب موقعیت‌یابی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند تحلیلی
در اين مكتب تنها تعداد خيلی كمی از استراتژی كليدی در هر صنعت معين مطلوب است. درواقع مجموعه‌ای از ابزارهای تحليلی را برای تطبيق استراتژی با شرايط ايجاد كرد.
- مکتب کارآفرینی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند رؤیایی
برعكس مكتب طراحی است يعنی اين مكتب نه‌تنها فرايند تشكيل استراتژی را بر رهبر منفرد متمركز ساخته بلكه بر ذاتی بودن فرايندهای ذهنی مثل شهود، تجربه و بينش تأكيد دارد.
- مکتب شناختی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند ذهنی
تأكيد بر جنبه‌های روان‌شناختی و شناسایی ذهن استراتژيك . يعنی استراتژيست‌ها خودآموخته هستند و تصميمات آن‌ها محصول تجربه مستقيم آن‌هاست.
- مکتب یادگیری؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند غیرمنتظره
بنياد اين مكتب بر توصيف است نه تجويز و شکل‌گیری است تا تدوين. در اينجا تدوين از اجرا جدا نيست، تصميمات و فعالیت‌های جزئی افراد مختلف، استراتژی را تشكيل می‌دهد. یادگیری به‌عنوان ايجاد دانش مطرح است يعنی تأكيد بر دانش ضمنی به جای دانش صريح يادگيری فردی موجب يادگيری جمعی می‌شود.
- مکتب قدرت؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند مذاکره
تدوين استراتژی فرايند آشكار قدرت است. استراتژی‌ها از فرايندهای سياسی نشئت می‌گیرند. لذا بيشتر موقعيت هستند تا چشم‌انداز و پیش‌بینی‌نشده هستند تا پیش‌بینی‌شده. برای كسب مقبوليت بايد واقعیت‌های سياسی را شناخت و اداره كرد.
- مکتب فرهنگی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند جمعی
استراتژی حاصل یک تعامل اجتماعی است. استراتژی در مکتب فرهنگی به نفع عمومی اشاره دارد حال‌آنکه در مکتب قدرت به نفع شخصی توجه می‌شود. در این مکتب استراتژی بیشتر به عنوان ناظر به چشم‌انداز مطرح است تا یک موقعیت.
- مکتب محیطی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند واکنش‌پذیر
محیط به عنوان مجموعه نیروهای خارج از سازمان تعریف می‌شود.با قرار دادن محيط در كنار رهبری و سازمان ديدگاه كلی شکل‌گیری استراتژی را متعادل می‌سازد. استراتژی عبارت است از: يافتن راه‌های كسب منافع اقتصادی و تبديل آن به منابع سمبوليك و بالعكس.
- مکتب ترکیب‌بندی؛ تدوین استراتژی به عنوان یک فرایند تغییر و دگرگونی
اين مكتب امكان آشتی و سازگاری و یکپارچه‌سازی پیام‌های مكاتب ديگر فراهم می‌کند. استراتژی‌ها در این مکتب به عنوان الگو، طرح، وضعيت، چشم‌انداز يا تدابير و ترفندهای ديگر مطرح می‌شوند.
شناخت کامل فرایند تدوین استراتژی با مفهوم کل‌نگری و ترکیب این اجزا گره‌خورده است. یعنی درنهایت باید کل اندام فیل استراتژی موردتوجه باشد، چراکه کل متفاوت از جمع اجزا است.
تلخیص: (زری آبسالان)
برای مطالعه بیشتر
در بخش خواندنی‌های وبسایت راچونه، مقاله‌ها، جستارها و کتاب‌های مختلفی را در حوزه مدیریت برای شما گردآوری کرده‌ایم.
