عنوان کتاب ( فارسی): مدل مدیریت استراتژیک مبنا
عنوان کتاب (انگلیسی): Mabena Strategic Management Model
نام نویسنده: کاوه محمد سیروس و امیرحسین صبورطینت
نام مترجم: —
ناشر : انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر
سال و دوره چاپ : 1394 (چاپ سوم)
اهمیت مدیریت استراتژیک و اثرات آتی آن بر سازمان در دهه های اخیر بر همگان آشکارشده است و کمتر کسی را میتوان یافت که این امر را نفی کند. به همین سبب بسیاری از سازمانها و کارفرمایان به خاطر تحولات محیطی، به‌سرعت به سمت این الگوی چاره ساز، حرکت کردند. در این اثنا سؤال همیشگی و بعضاً بی پاسخ برخی افراد مجدداً مطرح می شود که آیا همه سازمانها باید از یک الگو پیروی کنند؟ آیا الگوهای موجود در ادبیات جهانی مدیریت، با فرهنگ ملی و سازمانی ما همخوانی دارد؟ این‌چنین سوالاتی موجب به تفکر برخی صاحب‌نظران گردید و در بعضی موارد نگاره هایی از آن‌ها به چاپ رسید.
“دکتر کاوه محمد سیروس” (عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر) و “امیرحسین صبورطینت” در همین راستا اقدام به نگارش یک مدل مدیریت استراتژیک بومی تحت عنوان “مدل مبنا” نمودند. به نقل از ایشان: «ضعف کشورمان در بکارگیری ابزارها و الگوهای مدیریت استراتژیک از یک‌سو و متناسب نبودن بسیاری از مدلهای غربی مدیریت استراتژیک از سوی دیگر، ما را بر آن داشت تا ضمن تحقیق در مکاتب مرتبط با این دانش و ضمن به‌کارگیری از تجارب ارزشمند مختلف در استقرار سیستمهای مدیریت استراتژیک در کشور، مدل بومی و کاربردی را به‌منظور تدوین، اجرا و ارزیابی برنامه های استراتژی برای شرکت ها و سازمان های ایرانی ارائه نماییم”. این کتاب دارای 9 فصل است که مدل مبنا را که خود دارای 6 مجموعه است، تشریح می کند. نقشه راهنمای مدل مدیریت استراتژیک مبنا در شکل زیر نشان داده‌شده است؛
فصل اول کتاب به‌مرور و بازبینی مفاهیم و موضوعات مدیریت استراتژیک اختصاص داده‌شده است. بیان تعاریف واژگان و مفاهیم این حوزه و همچنین معرفی نظرات اندیشمندان مختلفی همچون دیوید، اسکولز و جانسون، تامسون و استریکلند نیز در این فصل گنجانده شده است تا خواننده مفاهیم نظری این مدل را درک نماید.
فصل دوم به تبیین سیر و روند توسعه و طراحی مدل مدیریت استراتژیک مبنا پرداخته‌شده است. پس از عارضه‌یابی مدلها و با تلفیق و بهره گیری مناسب نقاط قوت و ضعف هریک از آن‌ها، درنهایت یک مدل ارتقا یافته تحت عنوان مدل مبنا طراحی گردید.
فصل سوم قسمتی از مجموعه اول مدل مبنا (شناخت و تحلیل استراتژیک) را شرح می دهد. ابتدای امر، سازمان اجرای پروژه را شرح داده و مسئولیت ها را تبیین میکند. پس‌ازآن گام «شناخت وضعیت موجود» را شرح داده و سپس تحلیل قوت‌ها و ضعف‌ها را تشریح می کند. در مدل مبنا برای شناسایی نقاط قوت و ضعف از سه متد زیر بهره گرفته میشود؛
- عوامل بحرانی موفقیت (CSF) موقت
- تحلیل وظیفه ای
- دوره عمر سازمان
فصل چهارم قسمت دیگری از مجموعه اول مدل مبنا (شناخت و تحلیل استراتژیک) یعنی «تحلیل عوامل محیطی» را شرح می دهد. به اعتقاد نگارندگان، تحلیل عوامل محیطی در مدل مبنا شامل اجزای زیر میشود؛
- تحلیل محیط دور (از طریق آنالیز PESTLE)
- تحلیل محیط نزدیک (از طریق آنالیز 5 عاملی پورتر)
- تحلیل ذینفعان و شناسایی خط مشی ها و سیاست ها
فصل پنجم به تشریح مجموعه دوم مدل مبنا (تدوین ارکان جهت ساز) پرداخته‌شده است. این فصل که به توضیح تدوین چشمانداز، مأموریت و اصول ارزشی می پردازد، به دنبال ترسیم آینده ای مطلوب برای سازمان است.
فصل ششم تشریح مجموعه سوم مدل مبنا (استراتژی ها و اهداف) را به نگارش درآورده است. استراتژیهای کلان سازمان را از طریق دو مدل آنالیز IEFE و مدل SPACE تدوین می نماید. عوامل بحرانی موفقیت (CSF) و شایستگیها (Competency) نیز مشخص‌شده و براساس موارد تشریح شده، به تدوین استراتژی ها و راهکارها پرداخته میشود.
فصل هفتم به توضیح مجموعه چهارم مدل مبنا (تحلیل و عارضه یابی فرایندهای کلیدی) اختصاص‌یافته است. ابتدای فصل سلسله‌مراتب استراتژیها توضیح داده‌شده و سپس شناسایی فرایندهای کلیدی را تبیین می کند. مدل مبنا برای شناسایی فرایندها و عارضه یابی آن‌ها از دیدگاه بلوغ فرایندی (Process Maturity) و مدل فیلیپس بهره میگیرد.
در فصل هشتم به توضیح مجموعه پنجم مدل مبنا (برنامه ها و شاخص ها) پرداخته‌شده است. در این فصل اهداف عملیاتی را با توجه به نتایج حاصل‌شده تا این مرحله (نتایج عارضه یابی فرایندها، چشمانداز، مأموریت و اهداف و…) تعیین می کند. همچنین مدل مبنا در این مرحله از مدل کارت امتیازی متوازن نیز بهره می گیرد.
فصل نهم که فصل انتهایی کتاب است، مجموعه آخر مدل مبنا (به سمت سازمان استراتژی محور) را شرح می دهد. این گام، ضمانت اجرایی بیشتری را برای استراتژیهای در نظر گرفته‌شده، فراهم می کند. یکی از این موارد را ساختار کلان می داند و اصولی را همچون تئوری ادیزس برای طراحی آن شرح می دهد. در پایان فصل به نحوه اولویت بندی پروژه ها و بودجه بندی آن‌ها و همچنین نظارت بر اجرای آن‌ها پرداخته‌شده است.
