ادوارد دوبونو (Edward De bono) را با ایده‌های خلاقانه‌اش در حوزه تفکر می‌شناسند؛ شخصیتی که در این حوزه جهانی شد و نام خود را به عنوان یکی از متفکران برجسته تاریخ معاصر ثبت کرد. در این جُستار در صددیم نگاهی به یکی از تکنیک‌های دوبونو به نام شش کفش عمل بیندازیم.
فهرست محتوا
ادوارد دوبونو و شش کلاه تفکرش
شاید نام دوبونو برای شما هم یادآور شش کلاه تفکر باشد؛ کلاه‌هایی با رنگ‌های مختلف که به افراد کمک می‌کنند برای تصمیم‌گیری، تمامی زوایای موضوع را بررسی کنند.
ادوارد دوبونو انسان‌ها را به تفکر وامی‌دارد تا خلاقانه‌تر با مسائل روبه‌رو شوند.
این نویسنده و متفکر اهل کشور مالت در کتاب معروفش که شش کلاه تفکر نام دارد ایده‌هایی ارائه داد که کمک می‌کنند تفکر را به اجزای مختلف تجزیه کنید.
دبونو نشان داد افراد با یادگیری تکنیک شش کلاه تفکر، می‌توانند جنبه‌های مختلف یک موضوع را بررسی کنند و تصمیم درست‌تری بگیرند.
بیشتر بخوانید: 6 کلاه تفکر؛ راهکارهای ادوارد دوبونو برای پرورش خلاقیت
چرا شش کفش عمل؟
بعد از تکنیک شش کلاه تفکر، ادوارد دوبونو به سراغ تکنیک دیگری به نام شش کفش عمل (Six Action Shoes) رفت. آیا تکنیک شش کلاه تفکر کامل نبود؟
نظام تفکر یکی از موضوعات محوری شش کلاه تفکر است اما مسئله اینجاست: تفکر فقط یک طرف قضیه است و طرف دیگر «عمل» است.
ادوارد دوبونو، در گام بعد از اندیشیدن درباره ابعاد مختلف موضوع، با استفاده از استعاره کفش که وسیله‌ای برای قدم برداشتن و عمل کردن است، مخاطب را برای انتخاب و انجام عمل مناسب در موقعیت‌های مختلف آماده می‌کند.
کفش‌ها برای قدم برداشتن مناسبند و تداعی‌گر عمل هستند و کلاه‌ها برای تفکر و اندیشیدن. به زبان ساده می‌توان گفت دوبونو در تکنیک شش کفش عمل، چارچوبی برای عمل‌کردن ارائه داده است.
شش کفش عمل یک روش فکری جایگزین است که کمک می‌کند در مرحله اجرای ایده‌ها و تصمیم‌هایتان نیز درست عمل کنید.
کفش‌هایی برای بهبود عملکرد در زندگی فردی و حرفه‌ای
در این تکنیک، هر کفش، ویژگی خاصی به اجراکننده‌اش می‌دهد و سبک متفاوتی از عمل را توصیف می‌کند.
ادوارد دوبونو این شش جفت کفش را به عنوان نماد فعالیت‌های سازمانی معرفی کرده است:
کفش‌های رسمی به رنگ آبی نیروی دریایی برای کارهای روزمره، کفش‌های کتانی خاکستری برای جمع‌آوری اطلاعات، کفش‌های کارساز قهوه‌ای برای اقدامات عملی، چکمه‌های نارنجی برای استفاده در مواقع ضروری، کفش‌های سرپایی صورتی برای مراقبت و چکمه‌های بنفش سوارکاری برای رفتارهای اقتدارگرا.
یکی از ویژگی‌های تکنیک شش کفش عمل این است که به مدیران سازمان‌ها کمک می‌کند عمل را از شخصیت جدا کنند.
ادوارد دوبونو بر این باور است که اگر تکنیک شش کفش عمل به خوبی به کار گرفته شود رهبران سازمانی می‌توانند در موقعیت‌های مختلف، کفش مناسب خود را انتخاب کند و بهتر عمل کنند.
ضمن اینکه مدیران می‌توانند به اعضای سازمان خود کمک کنند تا هر شرایطی را که آن موقعیت خاص نیاز دارد مانند یک کفش بپوشند.
با این تکنیک افراد می‌توانند در موقعیت‌های مبهم، کنترل امور را در دست بگیرند و روش صحیح عمل را پیدا کنند.
پیروی از روال عادی، واکنش سریع، واکنش حساس، غلبه بر موانع، دریافت اطلاعات و مسئولیت پذیری برخی از موقعیت‌هایی هستند که در تکنیک دبونو برای آنها یک کفش و یک حالت عمل در نظر گرفته شده است.
بیشتر بخوانید: تفکر چیست؟ راهنمای جامع برای آشنایی با انواع تفکر
چطور از تکنیک شش کفش عمل استفاده کنیم؟
شش کفش عمل مانند شش کلاه تفکر روشی است که با اندکی تأمل می‌توان آن را به کار گرفت.
کافی است تصور کنید 6 کفش خیالی با رنگ‌های مخصوص وجود دارد که در هر لحظه شخص عمل‌کننده ممکن است یکی از آنها را انتخاب و استفاده کند.
تکنیک شش کفش عمل، روشی است که شرکت‌کنندگان را در یک بازی عمل‌گرایانه درگیر می‌کند.
در ادامه با ویژگی‌هایی هر یک از این کفش‌های عمل آشنا می‌شویم تا دریابیم در هر موقعیتی باید چگونه عمل کنیم:
کفش‌های رسمی نیروی دریایی
این کفش‌های رسمی به رنگ آبی نیروی دریایی به امور یکنواخت، رویه‌ها و تشریفات معین اختصاص دارند.
سبک عمل نیروی دریایی، انجام رفتارهای تکراری و معمول است. عمل به این سبک رهایی‌بخش است زیرا وقت کافی برای اندیشیدن به مسائل دیگر دارید. داشتن برنامه روزانه، بهترین راه انجام کارهاست.
این سبک به معنای گذراندن یک روال تکراری و رسمی است. البته این یک تکرار بی فکر نیست و باید تصمیمی آگاهانه و منطقی باشد که منجر به مؤثرترین نتایج شود.
در برخی مواقع پیروی کردن از یک روال خاص، ضروری و مؤثرتر است؛ مسیری که اغلب نشان‌دهنده بهترین راه ممکن برای پیشرفت است.
کفش‌های کتانی خاکستری
این کفش‌ها به جمع‌آوری اطلاعات و اندیشیدن اختصاص دارد و کسب اطلاعات هدف اصلی است.
این سبک، آرام و بی سر و صداست. هدف این است تا حد ممکن اطلاعات جامع و بی‌طرفانه جمع‌آوری شود.
خاکستری تداعی‌کننده فعالیت ذهنی است که برای بررسی جزئیات بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بدین معنا که نیاز است اطلاعات پایه‌ای جمع‌آوری و سپس آزمایش شود. این رنگ بیانگر بی‌طرفی (پرهیز از نتیجه‌گیری اولیه)، تفکر (استفاده از ماده خاکستری مغز) و عمل ساده است.
کفش‌های کارساز قهوه‌ای
عمل‌گرایی و کاربردی بودن از خصیصه‌های این سبک است و موضوع مهم انجام دادن کاری است که شدنی باشد.
سازگاری لحظه به لحظه و انعطاف‌پذیری در پاسخ به موقعیتی که آن را اقتضا می‌کند، از ویژگی‌های این کفش است.
بدین معنا که باید پاسخی برای نیازهای متغیر یک وضعیت که مدام در حال توسعه است بیابید.
این سبک، نیازمند ارزیابی وضعیت، تعیین کردن اولویت‌ها و سپس اقدام است که باید با ابتکار همراه باشد.
عمل‌گرایی یک جنبه کلیدی در این سبک است. با پوشیدن کفش قهوه‌ای، باید به دنبال راهی ساده، کاربردی و موثر باشید.
در واقع باید یک برنامه مشخص داشته باشید، اما بتوانید در صورت لزوم آن را به برنامه دیگری تغییر دهید.
پس این مهارت را به دست خواهید آورد که انعطاف‌پذیر باشید و موقعیت‌ها را در هر شرایطی کنترل کنید.
چکمه‌های لاستیکی نارنجی
نارنجی رنگ علائم هشدار دهنده است و این سبک به موقعیت‌های بحرانی می‌پردازد.
وقتی موقعیتی ناپایدار، غیرقابل پیش بینی است و احتمال خطا می‌رود، اقدام اضطراری ضرورت دارد. در واقع این سبک در صدد است راهی برای کاهش مخاطرات احتمالی بیابد.
در نتیجه تمرکز اصلی آن بر کاهش بحران‌ها و خطرهاست. در این سبک باید به ارزیابی دقیق موقعیت بپردازید و استراتژی یکپارچه، بدون ابهام و منطقی برای اقدام داشته باشید.
باید بتوانید اعمال انجام شده و اثراتش را به طور مداوم رصد کنید. ضمن اینکه اولویت‌ها را با دقت تعیین کنید.
سرپایی‌های مخملی صورتی
رنگ کفش این سبک صورتی و نوع آن، سرپایی خانگی است. این سبک از عمل، به راحتی، مراقبت از انسان و درک موقعیت سر و کار دارد.
مهم است که احساسات دیگران را در نظر بگیرید و به آنها احترام بگذارید. البته که احساس به تنهایی کافی نیست و باید به عمل ختم شود.
ادوارد دوبونو در این سبک پیشنهاد می‌دهد با هر فرد تا حد امکان با احترام، درک و شفقت رفتار شود.
چکمه‌های سوارکاری بنفش
بنفش رنگ زرق و برق و شکوه است و نشان‌دهنده تفکر مسئولانه در مورد کاری است که باید انجام دهیم.
شخص در هنگام استفاده از این سبک عمل و پوشیدن چکمه‌های سوارکاری بنفش، در نقش یک شخص عادی رفتار نمی‌کند.
او بازیگر یک نقش رسمی است و اعمالش باید با وظایف، الزامات و انتظارات آن نقش هماهنگ باشد.
چکمه‌های سوارکاری بنفش نشان‌دهنده سبک اقتدار است.
البته حتی در یک نقش رسمی، همیشه جا برای ابتکار وجود دارد. باید به اصول اجتماعی قابل قبول از جمله عدالت و برابری احترام گذاشت.
چرا از شش کلاه تفکر و شش کفش عمل استفاده کنیم؟
تکنیک‌های «شش کلاه تفکر» و «شش کفش عمل»، به تفکر و تصمیم‌گیری فرد برای حل یک مشکل رسمیت می‌بخشند. ضمن اینکه رویکردهای جایگزین برای تفکر را نیز در نظر می‌گیرند.
از این دو تکنیک می‌توان در مراحل مختلف شناخت مسئله و حل مسئله بهره برد. این تکنیک‌ها کمک می‌کنند فرآیندهای تفکر و تصمیم‌گیری فرد ساختارمندتر و سازنده‌تر شوند.
