ادوارد چارلز فرانسیس پوبلیوس دوبونو (19 مه 1933 – 9 ژوئن 2021)، متفکر، نویسنده و پزشک خلاق مشهوری بود که در سال 1933 میلادی به دنیا آمد و در 9 ژوئن 2021 درگذشت. او یکی از پیشگامان توسعه ایده‌ها و تکنیک‌های جدید برای تفکر خلاق به شمار می‌آید.
ادوارد دوبونو (Edward de Bono)، که از او به عنوان پدر تفکر خلاق یاد می‌شود، در سال 1958 مدرک پزشکی خود را از دانشگاه مالت دریافت کرد و سپس در دانشگاه آکسفورد به تحصیل در رشته روانشناسی و فلسفه مشغول شد.
او پس از فارغ‌التحصیلی در مقام مشاور در حوزه خلاقیت و حل مسئله، با برخی شرکت‌های بین‌المللی و سازمان‌های دولتی همکاری می‌کرد.
دوبونو در طول زندگی حرفه‌ای خود بیش از 60 کتاب با موضوعاتی مختلف از جمله خلاقیت، حل مسئله و تفکر جانبی نوشت و آثارش به بیش از 30 زبان مختلف ترجمه شد.
فهرست محتوا
ادوارد دوبونو و تفکر جانبی
دوبونو را بیشتر به دلیل توسعه مفهوم «تفکر جانبی» می‌شناسند. تفکر جانبی تکنیکی برای بررسی مسائل و مطرح کردن ایده‌های جدید به شیوه‌ای غیرخطی و غیرمتعارف است.
او با خلق تکنیک شش کلاه تفکر به چهره‌ای معروف تبدیل شد. این تکنیک رویکردی ساختاریافته برای تقویت تفکر خلاق و حل مسئله است و بررسی مسائل از دیدگاه مختلف را تشویق می‌کند.
تکنیک شش کلاه تفکر دوبونو بعد از شناخته شدن در ابعاد گسترده، به سازمان‌ها هم راه یافت و امروزه به طور گسترده به عنوان ابزاری برای بهبود تفکر خلاق و توانایی‌های حل مسئله در سازمان‌های سراسر جهان پذیرفته شده است.
سازمان‌ها و افراد زیادی در بافت‌های مختلف از استراتژی‌های دوبونو استقبال کرده و آنها را اجرا می‌کنند.
دوبونو در سال 1997 از سوی رئیس جمهور مالتا، «نشان مالتا» را دریافت کرد و در سال 2003 به عضویت بنیاد جهانی نوآوری درآمد.
این نویسنده و متفکر اهل کشور مالت به دلیل کمک‌هایی که به تقویت تفکر خلاق کرده است، جوایز و افتخارات متعددی دریافت کرده است، از جمله جایزه «یک عمر دستاورد» از گروه حل مسئله خلاق و «مدال بنجامین فرانکلین» برای برتری در دستاوردهای حرفه‌ای و تحصیلی.
کمک‌های ادوارد دوبونو به تقویت تفکر خلاق و حل مسئله، تأثیر زیادی بر شیوه برخورد سازمان‌ها و افراد با چالش‌ها و خلق ایده‌های جدید داشته است.
دوبونو نشان داد که تفکر خلاق یک مهارت ارزشمند و ضروری است که می‌توان آن را در هر زمینه یا صنعتی آموخت و به کار برد. میراث او همچنان بر نسل‌های آینده متفکران خلاق تأثیر گذاشته و الهام‌بخش آنها خواهد بود.
تأثیرگذاری ادوارد دوبونو در مطرح‌ترین صنایع جهان
ادوارد دوبونو که در ٩ ژوئن ٢٠٢١ درگذشت یک متخصص تأثیرگذار در زمینه تفکر خلاق بود. مدل‌ها و تکنیک‌های او همچنان در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شرکت‌های نام‌آوری در سطح جهان هستند که از مدل‌های او بهره می‌گیرند.
• پروکتر اند گامبل (Procter & Gamble): این شرکت که کالاهای مصرفی تولید می‌کند، از تکنیک‌های دوبونو برای هدایت نوآوری و ارائه ایده‌های جدید برای تولید محصول استفاده کرد.
• مایکروسافت (Microsoft): از مدل‌های دوبونو برای حل مسئله و تصمیم¬گیری و نیز پرورش فرهنگ تفکر خلاق در شرکت استفاده می‌کند.
• شل (Shell): شرکت نفت شل از تکنیک‌های دوبونو برای تشویق تفکر خلاق و حل مشکلات نوآورانه در سراسر سازمان بهره می‌گیرد.
• فیلیپس (Philips): یک شرکت الکترونیک چندملیتی است که مدل‌های دوبونو را برای هدایت نوآوری و حل مسئله خلاق در سازمان اجرا می‌کند.
• اینتل (Intel): تولید کننده پیشرو تراشه‌های نیمه‌هادی، از روش‌های دوبونو برای پرورش خلاقیت و نوآوری و برای بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری در شرکت استفاده می‌کند.
اینها تنها چند نمونه از صنایع متعددی هستند که از مدل‌ها و تکنیک‌های دوبونو برای هدایت خلاقیت و نوآوری و بهبود فرآیندهای حل مسئله و تصمیم‌گیری استفاده کرده‌اند.
واقعیت این است که روش‌های دوبونو برای تقویت تفکر خلاق و تفکر جانبی در صنایع و سازمان‌های مختلف در سراسر جهان به کار می‌رود. این روش‌ها برای کمک به افراد و تیم‌ها در خلق ایده‌های جدید، تأمل غیرخطی، و یافتن راه‌حل‌های نوآورانه برای مشکلات طراحی شده‌اند.
آموزش‌های ادوارد دوبونو در کدام صنایع تأثیرگذار بود؟
صنایع و سازمان‌هایی مختلفی که از تکنیک‌های دوبونو بهره می‌گیرند که حوزه فعالیت گسترده‌ای هم دارند:
• مراقبت‌های بهداشتی: بسیاری از سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی برای بهبود مراقبت از بیمار، افزایش کارایی و یافتن راه‌حل‌های جدید برای چالش‌های این صنعت از ابزارهای تفکر دوبونو استفاده می‌کنند.
• آموزش: روش‌های دوبونو در آموزش، برای توسعه مهارت‌های تفکر خلاق در دانش‌آموزان و تشویق نوآوری در کلاس اجرا می‌شوند.
• کسب‌وکار: شرکت‌ها در صنایع مختلف از ابزارهای تفکر ادوارد دوبونو برای بهبود تصمیم‌گیری، یافتن فرصت‌های تجاری جدید و افزایش سطح کلی نوآوری کلی بهره می‌گیرند.
• دولت: دولت‌ها و سازمان‌های بخش عمومی از روش‌های دوبونو برای یافتن راه حل‌های جدید برای مشکلات پیچیده، تقویت همکاری و پرورش فرهنگ نوآوری استفاده می‌کنند.
ادوارد دوبونو در ایران
ادوارد دوبونو در ایران اغلب با تکنیک شش کلاه تفکر (Six Thinking Hats Technique) شناخته می‌شود؛ تکنیکی جذاب که به افراد کمک می‌کند به هر مسئله‌ای از زوایای مختلفی نگاه کنند. این شیوه نگریستن به موضوعات راهی برای تقویت خلاقیت است که ادوارد دوبونو نخستین بار آن را ابداع و معرفی کرد.
بیشتر بخوانید: 6 کلاه تفکر؛ راهکارهای ادوارد دوبونو برای پرورش خلاقیت
در دیدگاه ادوارد دوبونو دو نوع تفکر وجود دارد: تفکر عمودی و تفکر جانبی. تفکر جانبی یعنی از روش‌هایی نامتعارف و غیرمعمول برای حل مسئله استفاده کنیم تا بتوانیم به ایده‌هایی جدید و متفاوت برسیم.
بیشتر بخوانید: معرفی کتاب تفکر جانبی
ادوارد دوبونو بیش از 60 کتاب در حوزه‌های مختلف از جمله تفکر و خلاقیت نوشته است.
سازوکار ذهن (The Mechanism of Mind)، شش کلاهِ تفکر (Six Thinking Hats)، درس های درست اندیشیدن (De Bono’s Thinking Course)، تفکر جانبی (Lateral Thinking)، چگونه ذهن زیبایی داشته باشیم (How to Have A Beautiful Mind) شش الگوی تفکر درباره‌ی اطلاعات (Six Frames For Thinking About Information) و فکر کن! پیش از آنکه خیلی دیر شود (Think! Before It’s Too Late) برخی از کتاب‌های ادوارد دوبونو هستند که به فارسی نیز ترجمه شده‌اند.
کلام آخر
اینها تنها چند نمونه از تاثیرات و تحولاتی بودند که به واسطه خلاقیت و نوآوری ادوارد دوبونو حاصل شده، در حالی که روش‌های دوبونو در بسیاری از صنایع و سازمان‌های دیگر در سراسر جهان به کار برده می‌شود. البته موفقیت این برنامه‌ها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله توانایی افراد و اعضای تیم برای اجرای موثر روش‌های دوبونو، و چالش‌ها و همچنین اهداف منحصربه‌فرد سازمان.
